กระดูกพรุน กระดูกบาง (Osteoporosis and osteopenia) ในคนไทย

  • โดย พญ.หทัยมาศ โคตรสมพงษ์
  • 29 กันยายน 2568
  • Tweet

สารบัญ

  • สถานการณ์
  • ปัจจัยเสี่ยงที่พบในคนไทย
  • แนวทางที่เหมาะสมกับคนไทย
  • สรุป
  • สถิติและสถานการณ์ในประเทศไทย
  • อ้างอิง

สถานการณ์

  • งานวิจัยในคนไทยพบว่า ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน และ ผู้สูงอายุ เป็นกลุ่มเสี่ยงสูงที่สุด
  • คนไทยวัย ≥ 50 ปี มีภาวะกระดูกบางหรือพรุนมากกว่า 30–40%
  • ผู้หญิงมีความเสี่ยงมากกว่าผู้ชายถึง 3–4 เท่า
  • กระดูกที่มักหักจากภาวะกระดูกพรุน ได้แก่ กระดูกสะโพก กระดูกสันหลัง และข้อมือ
  • กระดูกสะโพกหักในผู้สูงอายุไทยเป็นปัญหาใหญ่มาก เพราะอัตราการเสียชีวิตภายใน 1 ปีหลังผ่าตัดสูงถึง 20–30% และหลายคนสูญเสียความสามารถในการช่วยเหลือตนเอง

ปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อยในคนไทย

  • โภชนาการไม่เหมาะสม

คนไทยจำนวนมากได้รับ แคลเซียมจากอาหารน้อยกว่า 50% ของที่ควรได้ต่อวัน

  • วิตามินดีต่ำ

แม้ประเทศไทยมีแดดจัด แต่การใช้ชีวิตในร่ม การทาครีมกันแดด และการออกแดดไม่เพียงพอ ทำให้คนไทยจำนวนมากมี ภาวะขาดวิตามินดี

  • พฤติกรรม

สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ ขาดการออกกำลังกาย

  • พันธุกรรม

คนเอเชียรวมถึงคนไทยมีโครงสร้างกระดูกเล็กและบางกว่าคนยุโรปหรืออเมริกัน

แนวทางที่เหมาะกับคนไทย

  1. อาหารไทย + แคลเซียมสูง
    • ปลาเล็กปลาน้อย กินทั้งกระดูก
    • งาดำ เต้าหู้ นมถั่วเหลืองเสริมแคลเซียม
    • ผักใบเขียว เช่น คะน้า กวางตุ้ง บรอกโคลี
  2. การออกกำลังกายแบบไทยๆ
    • เดินเร็ว วิ่งเหยาะ เต้นแอโรบิก
    • รำไทย โยคะ ไทชิ → ช่วยเรื่องสมดุลและลดการหกล้ม
  3. การรณรงค์ตรวจสุขภาพ
    • การตรวจ ความหนาแน่นของมวลกระดูก (DEXA scan) ยังไม่แพร่หลายมากในไทย
    • ควรส่งเสริมให้ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนและผู้สูงอายุเข้าถึงการตรวจ

สรุป:

ในประเทศไทย ภาวะ osteopenia และ osteoporosis พบมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนและผู้สูงอายุ ปัญหาหลักคือการได้รับแคลเซียมและวิตามินดีไม่เพียงพอ และขาดการออกกำลังกาย การป้องกันจึงควรมุ่งเน้น โภชนาการ การออกแดด การออกกำลังกาย และการตรวจสุขภาพเชิงรุก

สถิติและสถานการณ์ในประเทศไทย

  1. จำนวนผู้ป่วยและความรู้ภายในสังคม
    • ปัจจุบันในประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคกระดูกพรุนกว่า 1 ล้านคน และมีผู้ป่วยมากกว่า 1.5 ล้านคน ในบางแหล่ง 
    • ประมาณ ร้อยละ 25 ของคนไทยไม่ทราบว่าโรคกระดูกพรุนอาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ พิการหรือเสียชีวิตได้ 
  1. อุบัติการณ์การหักของกระดูกในผู้สูงอายุ
    • ในผู้สูงอายุไทย พบผู้ที่มีภาวะกระดูกพรุนและหักกระดูกสูงถึง 30,000 คนต่อปี โดยบ่อยในบริเวณข้อมือ สะโพก และกระดูกสันหลัง 
    • กระดูกสะโพกหัก มีอัตราตายภายใน 1 ปีถึง 20%, 40% เดินไม่ได้เอง, 80% ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้เหมือนเดิม 
  1. ความชุกของ osteopenia และ osteoporosis ในผู้หญิงไทย
    • งานวิจัยในไทยพบว่า ความชุกของ osteoporosis ในผู้หญิงสูงกว่า 50% เมื่ออายุเกิน 70 ปี (1)
    • การศึกษาในโรงพยาบาลราชวิถี พบว่าในผู้หญิงไทย ≥ 50 ปี:
      • Prevalence ของ osteoporosis ทั้งสองตำแหน่ง (lumbar spine หรือ femoral neck) = 21.6 %
      • Osteopenia = 59.4 % (แบ่งเป็น 36.1 % ที่ lumbar spine และ 45.8 % ที่ femoral neck) 
  1. การประเมินกลุ่มเสี่ยงที่ควรได้รับการรักษา
    • จากการศึกษาในกลุ่มผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน (n = 3,280 คน):
      • Osteoporosis = 23.0 %
      • จำนวนผู้ที่ควรได้รับการรักษา (รวม osteopenia แต่มีความเสี่ยงสูง) = 37.3 %
      • อัตรานี้เพิ่มขึ้นตามช่วงอายุ โดยผู้หญิง >70 ปี มีอัตราสูงถึง 73.6 % (2)
  1. ความเสี่ยงและการขาดการรับรู้ของประชาชน
    • คนไทย 90% มีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกพรุน โดยเฉพาะในผู้หญิง >60 ปี (1 ใน 3) และผู้ชาย >60 ปี (1 ใน 5) — ส่วนใหญ่ ร้อยละ 90 ไม่ทราบว่าตนเองมีภาวะอยู่ (3) 
    • โรคกระดูกพรุนถือเป็น “ภัยเงียบ” ถือเป็นปัญหาสาธารณสุขระดับที่ 2 ของโลก (รองจากโรคหัวใจและหลอดเลือด) (4,5)

อ้างอิง